Τα όρια κάμπτονται, οι πολυπολιτισμικές ομάδες εμπλουτίζουν τον αρχιτεκτονικό στοχασμό, τα έργα αντλούν από τον τόπο αλλά και ο τόπος μεταμορφώνεται από τα διεθνή δρώμενα.
Τράπεζες στην Κύπρο, φοιτητικές εστίες στη Βρετανία και βρεφονηπιακοί σταθμοί στην Αγία Παρασκευή, βιοκλιματικές κατοικίες στον Παρνασσό και στην Αυστρία, εκκλησίες στην Αιτωλοακαρνανία, χαρτοπωλεία στο Βερολίνο, πολιτιστικά κέντρα και μουσεία στο Αφγανιστάν, στην Ιταλία, στην Ουγγαρία, στον Βόλο και στις ΗΠΑ είναι μερικά από τα έργα τα οποία σε προσκαλεί να θαυμάσεις η 8η Μπιενάλε Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων στο Μουσείο Μπενάκη.
//
Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται από την 1η Μπιενάλε, την οποία θεσμοθέτησε το νεοσύστατο τότε Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής για την προβολή, την αξιολόγηση και τη συζήτηση γύρω από τη σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική με τη συμμετοχή αρχιτεκτόνων κάτω των 45 ετών. Φέτος, κατατέθηκαν 214 συμμετοχές, από τις οποίες η κριτική επιτροπή επέλεξε 59. Για πρώτη φορά η αναλογία των υλοποιημένων και μη υλοποιημένων έργων είναι ισοδύναμη, αντανάκλαση της οικονομικής ύφεσης.
Η ανάκτηση του δημόσιου χώρου δυστυχώς πραγματοποιείται μόνο μέσω διαγωνισμών με αβέβαιο μέλλον. Πλατείες στη Νορβηγία, στο Μαρόκο και στην Κοζάνη, πάρκα και πεζογέφυρες στην Κύπρο, τοπόσημα στο Φάληρο, αναπλάσεις στα Χανιά και στη Θεσσαλονίκη. Παρατηρείται μια μικρή αλλά ενδιαφέρουσα εισβολή αρχιτεκτόνων στον σχεδιασμό πρωτοποριακών βιομηχανικών χώρων: το ελαιουργείο στην Πύλο (Δημήτρης Θωμόπουλος), τα κτίρια φαρμακευτικής εταιρείας στην Κηφισιά (Σοφία Τσιράκη) και παραγωγής καλλυντικών στο Μαρκόπουλο Αττικής (Στέλλα Παντελιά). Δεν λείπουν βέβαια και μελέτες μικρών εικαστικών εγκαταστάσεων αλλά και της εξαιρετικής περιοδικής έκθεσης «Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος πριν από τον el Greco» που παρουσιάστηκε στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο σε σχεδιασμό του Σπύρου Νάσαινα.
Εξοχικές κατοικίες
Η κατοικία εξακολουθεί να αποτελεί το προνομιακό πεδίο της αρχιτεκτονικής σύνθεσης στην Ελλάδα. Το ποσοστό ωστόσο των συμμετοχών καθιστά σαφή την υπαρκτή συρρίκνωση της οικοδομικής δραστηριότητας. Εκδηλη είναι και η συνεχής αποκέντρωση της εναπομείνασας οικιστικής παραγωγής. Η επένδυση πλέον εστιάζει σε εξοχικούς προορισμούς και παραθεριστικά καταλύματα με θετικό αρχιτεκτονικό πρόσημο, γεγονός που έχει να κάνει και με την αύξηση της τουριστικής ζήτησης, κυρίως από το εξωτερικό.
Στα ίχνη της υλικότητας του Πικιώνη και με σεβασμό στη μοντερνιστική ελληνικότητα του Κωνσταντινίδη, οι περισσότερες από τις θερινές κατοικίες των νησιωτικών συμπλεγμάτων τέμνουν το αιγαιοπελαγίτικο μπλαβί ώς την άκρη του ορίζοντα. Αναδύονται από την ίδια τη γη και ενθυλακώνονται αβίαστα στο φυσικό τοπίο. Οι μινιμαλιστικές κατοικίες στη Σύρο (Block 722+) εναλλάσσουν την τοπική πέτρα με τον κυκλαδίτικο λευκό σοβά ενώ ανεπίχριστο σκυρόδεμα και πέτρα είναι τα υλικά που συνθέτουν τους τρεις ακανόνιστους όγκους της τηνιακής οικίας (Αριστείδης Σ. Ντάλας) στο σεληνιακό τοπίο του Βωλάξ. Η εξοχική κατοικία στην Κέα (Μαρίνα Στασινοπούλου, Κωνστάντιος Δασκαλάκης) αποκαλύπτεται προς το τοπίο με μεγάλα ανοίγματα και πολλαπλούς εξωτερικούς υπαίθριους χώρους και η διπλοκατοικία στην Ανδρο (doxiadis+) ακολουθεί την τοπιογραφία του ανάγλυφου, κυριολεκτικά σμιλευμένη στον βράχο.
Οικιστικές προτάσεις
Στην 8η Μπιενάλε παρουσιάζονται δύο από τις πιο ενδιαφέρουσες οικιστικές αρχιτεκτονικές προτάσεις. Αιχμηρά ανατρεπτική, η τριγωνικής κάτοψης οικία στα Μέγαρα των Tense Architecture Network (υποψήφια για τα περσινά βραβεία Mies van der Rohe 2015) συνομιλεί ισότιμα με τη διεθνή σκηνή και βασίζεται σε τρεις κυρίως συνθετικές αρχές: τη δημιουργική πλαστικότητα του ανεπίχριστου μπετόν, τη λειτουργική διείσδυση του υπαίθριου βίου και την τεταμένη ενσωμάτωση της στατικότητας. Αν και η χαρακτηριστικότερη τυπολογία κτιρίου της ελληνικής πόλης σχεδόν απουσιάζει, η στιβαρή γεωμετρία και η διαύγεια της κατασκευής της πολυκατοικίας στο Γκάζι, της Σοφίας Τσιράκη (βραβείο Αρχιτεκτονικής 2013), συγχρωτίζονται με μια λεπτομερή ποιοτική επεξεργασία των εσωτερικών χώρων υπηρετώντας με απόλυτη συνέπεια έναν ελληνότροπο μοντερνισμό.
Παρόλο που η ασφυκτική οικοδόμηση της πρωτεύουσας αλλά και η οικονομική κρίση στρέφει τη σημερινή αρχιτεκτονική πρακτική σχεδόν αποκλειστικά σε επεμβάσεις σε υπάρχοντα κελύφη, μόνο τρία πραγματοποιημένα έργα παρουσιάζονται στην Μπιενάλε. Ολα αξιόλογα: η λιτή αναβίωση της πολυκατοικίας του '70 στη Δαφνομήλη 48Α των AVW-Architecture, η δημιουργική ανακαίνιση του διαμερίσματος στην οδό Μετσόβου του Γιώργου Παπαγιαννόπουλου αλλά και η hi-tech εσωτερική διαμόρφωση των γραφείων της ολλανδικής πρεσβείας στη Βασ. Κωνσταντίνου των gfra architecture.
Oι διαγωνισμοί
Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός των μελετών που βασίζονται σε διαγωνισμούς. Οι νέοι αρχιτέκτονες, εγκλωβισμένοι σ' ένα αφιλόξενο ελληνικό περιβάλλον -παράγωγο όχι μόνο της κρίσης αλλά και της αμφισβήτησης της ίδιας της αξίας της αρχιτεκτονικής- συνωστίζονται πίσω από μια υπερπληθώρα διαγωνισμών αγωνιώντας να αφήσουν το δικό τους αρχιτεκτονικό αποτύπωμα. Πειραματίζονται, αναζητούν την ουτοπία, επανεξετάζουν αρχές και αξίες, ανταλλάσσουν πληροφορίες, αξιοποιούν γνώσεις βιοκλιματικού σχεδιασμού και τεχνολογικής αιχμής, μιλούν μέσω μιας εικονικής πραγματικότητας. Οι τρισδιάστατες ψηφιακές εικόνες εισβάλλουν υποκαθιστώντας την πραγματικότητα. Η δύναμη του φωτορεαλισμού κλέβει λίγο από τη μαγεία της προσμονής, αλλά ταυτόχρονα απογειώνει τη φαντασία του δημιουργού.
Θα σταθώ σε δύο μελέτες. Στη μελέτη για το Αρχαιολογικό Θεματικό Μουσείο στον Πειραιά, του Τσαμπίκου Πετρά, η οποία συνδυάζει την εικονοκλαστική δεινότητα με μια αδρή πραγματικότητα και μάλιστα σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες αλλά υποβαθμισμένες περιοχές: στη λιμενική ζώνη στις παρυφές του Δήμου Δραπετσώνας - Κερατσινίου. Η «Αστική Προβλήτα», η πρόταση που κατέκτησε το Α΄ βραβείο, δεν μένει μόνο στη δύναμη της εικόνας αλλά, χρησιμοποιώντας ένα προσωπικό αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο, δημιουργεί έναν φιλόξενο, λειτουργικό και ευέλικτο πολιτιστικό χώρο αποκαθιστώντας τη συνέχεια του πρασίνου στην πόλη και συνδέοντας τον αστικό ιστό με τη θάλασσα. Ας ελπίσουμε ότι θα πραγματοποιηθεί.
Η πρόταση των AREA στη Νυρεμβέργη διερευνά τον ουσιαστικό ρόλο των αρχιτεκτόνων στη διαρκή μάχη για βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων, μέσω μιας ευέλικτης στρατηγικής κοινωνικής κατοικίας με τίτλο
«Συνάντησε τον πλησίον σου», η οποία κατέκτησε εύφημο μνεία στο Europan 12 (2013). Πριν από λίγες μέρες, στο http://ift.tt/1JRt8BJ \n _blankAlejandro Aravena, ο διευθυντής και επιμελητής της επόμενης 15ης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας (2016) τόνισε τη σημασία μιας «πολιτικοκοινωνικής» αρχιτεκτονικής, ειδικά σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο παγκοσμίως: «Θέλουμε να κατανοήσουμε ποια σχεδιαστικά εργαλεία απαιτούνται για να ανατρέψουμε τις δυνάμεις εκείνες που βάζουν το ατομικό κέρδος πάνω από το συλλογικό όφελος, συρρικνώνοντας το "εμείς" στο απλά "εγώ"».
Η Ελλάδα στο διεθνές περιβάλλον
Οι διαγωνισμοί συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο στη διεύρυνση του πεδίου δράσης των νέων αρχιτεκτόνων αλλά διαμορφώνουν καθοριστικά έναν ελπιδοφόρο κύκλο εξωστρέφειας της ελληνικής αρχιτεκτονικής, ικανό να απεγκλωβίσει όλες εκείνες τις δημιουργικές ιδέες που στριμώχνονται στα φυσικά όρια της ελληνικής επικράτειας αλλά και να ενσωματώσει παραδόσεις, τάσεις και μηνύματα που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα, γεννώντας νέες συλλογικότητες για την ανοικοδόμηση μιας αρχιτεκτονικής κουλτούρας με διεθνή προσανατολισμό.
«Αυτό είναι ένα ευοίωνο σημάδι ενδεχόμενης παρουσίας στον διεθνή χώρο, που ίσως ευνοήσει αμφίδρομα την ελληνική αρχιτεκτονική, προσπερνώντας με έναν πιο ουσιαστικό τρόπο την πάγια γεωγραφική μας απομόνωση», επισημαίνει ο καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών και πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, Ηλίας Κωνσταντόπουλος, προσθέτοντας: «Οι νέοι, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να επανεφεύρουν την ελπίδα, ευτυχώς δεν υποτάσσονται εύκολα στην κρίση και μας προκαλούν να οραματιστούμε μαζί τους μία αρχιτεκτονική που εκφράζει την εποχή και τον τόπο, ενώ παραμένει ταυτόχρονα ανοικτή και οικουμενική».
«Πρόκειται για την προοπτική πολιτισμικής διεξόδου της ελληνικής αρχιτεκτονικής στη διεθνή αρένα, με την οποία οι νέοι δείχνουν να είναι περισσότερο εξοικειωμένοι απ' ό,τι η προηγούμενη γενιά, να κινούνται σε αυτήν με ιδιαίτερη ικανότητα και ευελιξία», σημειώνει η Κριτική Επιτροπή (Ανδρέας Γιακουμακάτος – συντονιστής, Δημήτρης Ησαΐας, Μιχάλης Μανιδάκης, Κώστας Μωραΐτης, Διονύσης Σοτοβίκης), τονίζοντας τη σημασία της σημερινής εξωστρέφειας των νέων Ελληνίδων και Ελλήνων αρχιτεκτόνων. «Αρκετές από τις συμμετοχές στην 8η Μπιενάλε αφορούν τόπους εκτός συνόρων, ενώ παράλληλα εμφανίζουν μεγαλύτερο βαθμό εκφραστικής ελευθερίας και σχεδιαστικές αρετές ακόμη πιο ενδιαφέρουσες σε σχέση με τις επιδόσεις σε εθνικούς διαγωνισμούς.
Ο διεθνής προσανατολισμός των νέων Ελλήνων συμπλέει και με ένα άλλο ενδιαφέρον διεθνές φαινόμενο: σε μια εποχή όξυνσης των εθνικισμών, τo γεωγραφικό πεδίο δράσης των αρχιτεκτόνων σε όλο τον κόσμο διευρύνεται όλο και περισσότερο. Και τούτο είναι ένα από τα ελάχιστα που δεν έχουν αλλάξει, που αποτελεί διαχρονικό χαρακτηριστικό της παιδείας και της ταυτότητας του αρχιτέκτονα».
8η Μπιενάλε Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ - ΚΤΙΡΙΟ ΟΔΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 18/09/2015 - 08/11/2015 (Εγκαίνια: 17/09/2015, ώρα 20.00)
Επιτροπή επιλογής έργων: Ανδρέας Γιακουμακάτος, Δημήτρης Ησαΐας, Κώστας Μωραΐτης, Μιχάλης Μανιδάκης και Διονύσης Σοτοβίκης.
Επιμέλεια και σχεδιασμός έκθεσης: Νάντια Κούλα.
Σχεδιασμός καταλόγου: Ιωάννα Κωστίκα.
Οργάνωση και συντονισμός: Μαριάννα Μηλιώνη.
Διοργάνωση: http://www.heliarch.gr/ - Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, Μουσείο Μπενάκη.
www.kathimerini.gr
from anatakti.gr http://ift.tt/1UPHwvJ
via IFTTT
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου